Dawn of a New Era

"Można zjawisko, któremu na imię Penderecki nazywać wielorako. I tak też się działo od samego początku i dzieje nadal. Nadawane mu określenia rymują się ze sobą lub rozmijają się, stając przy tym na tym samym lub przeciwnym brzegu. Naprzeciw wyrazom podziwu stają więc anatemy, rzucane również przez tych, którzy wcześniej podziwiali. Bo droga twórcza autora Trenu, Pasji i Raju utraconego ma charakter ekspulsywny. Zmienia się, zaskakując spontanicznością i dynamizmem reakcji na świat i życie. Reakcji będących wyrazem osobowości obdarzonej nie tylko zdolnościami, ale i temperamentem twórczym, i charakterem osobistym o barwie i sile niepowtarzalnej. Nade wszystko - tej niosącej w sobie odwagę bycia sobą. W każdej sytuacji i naprzeciw każdej."
[Mieczysław Tomaszewski]

Andrzej Nikodemowicz to bez wątpienia jedna z największych osobistości w gronie współczesnych polskich kompozytorów. Jego twórczość na stałe zawitała na rodzimej oraz światowej scenie muzycznej, zajmując własne, niepowtarzalne miejsce. Publikacja jest z jednej strony historią człowieka, który na trwałe wpisał się w polskie życie muzyczne XX i XXI wieku, próbą usystematyzowania i obiektywnego scharakteryzowania jego bogatego dorobku kompozytorskiego, a z drugiej strony subiektywnym spojrzeniem na jego sylwetkę oraz na wybrane utwory kameralne. W pracy zamieszczona jest biografia kompozytora od urodzenia we Lwowie w 1925 roku, młodzieńczość, trudne lata wojenne i powojenne, przez konieczność opuszczenia rodzinnego miasta w 1980 roku na rzecz Lublina, gdzie Andrzej Nikodemowicz dotychczas mieszka i dalej tworzy muzykę.
Do prezentacji analitycznej wybrano wąską, ale charakterystyczną i spójną grupę utworów: wczesne kompozycje kameralne Andrzeja Nikodemowicza na skrzypce i fortepian (z lat 40. i 50.) przedstawione w kontekście źródeł jego inspiracji oraz najistotniejszych wydarzeń z jego życia. Są to: Romance, 1947 rok; Kołysanka, 1949 rok; Notturno (Nokturn), 1951 rok; Poeme I, 1955 rok; Poeme II, 1955 rok; Sonata, 1949 rok. Do książki dołączona jest płyta z nagraniami ww utworów kameralnych w wykonaniu Katarzyny Dudy (skrzypce) i Agnieszki Schulz-Brzyskiej (fortepian).

Dwie idee kierunkowe przenikają świadomość twórczą Pendereckiego, który daje im wyraz w swojej poetyce - tak tej eksplikowanej z uniwersyteckich katedr, jak i tej stosowanej w kompozytorskiej praktyce. Pierwsza dotyczy języka i można ją streścić jako: potrzeba syntezy. Syntezy języków wielu, dawnych i nowych, choćby najbardziej dziwiących się sobie. (...) Druga z idei kierunkowych otrzymała postać metafory. Penderecki znalazł dla niej formułę biblijną: arka. Jeśli świata sztuki nie można uzdrowić, zawrócić z drogi prowadzącej ku samozniszczeniu, to trzeba chociaż ocalić to, co posiada on najcenniejszego. Przenieść z dawnego millenium - w nowe - wartości trwałe, niezniszczalne. Kompozytor jest w tym konsekwentny, a w przedstawianiu problemu obrazowy: „Już od dawna myślę o potopie i konieczności zbudowania arki”.