Och Ela

Kwintet F-dur op. 20 był wykonany po raz pierwszy w Warszawie 19 listopada 1834 roku w Resursie Kupieckiej. Wykonawcami byli amatorzy: kapitan Tatarinow i pan Pfaff (skrzypce), Józefowa Kaczyńska i Karol Wernik (altówki) oraz „rodzynek” zawodowiec Józef Kaczyński. Jak zauważa sprawozdawca „Pamietnika Muzycznego i Teatralnego” wykonawcy grali „dzielnie, ze szczególną mocą i cieniowaniem”. Rok później Kwintet wydany został z Lipsku u F. Hofmeistera i na tym wydaniu oparte jest, wobec zaginięcia autografu, niniejsze wydanie. [...] Kształt Kwintetu F-dur jest bardzo klasyczny. Zgodnie ze wskazaniami wyrosłego w poprzedniej epoce pedagoga J. Elsnera, pierwsza część jest typowym allegrem sonatowym, druga, mimo iż nazywa się Menuetto jest mazurkiem. Część trzecia „Andante doloroso ma non troppo lento” jest przykładem spontanicznej reakcji na rezultaty Powstania Listopadowego. Polski hymn narodowy umieszczony w części „Andante doloroso” mówi sam za siebie. Dobrzyński i tak wiele ryzykował umieszczając zakazaną wówczas melodię w utworze kameralnym. Kilkadziesiąt lat później R. Wagner pisząc swoją uwerturę „Polonia” również korzysta z tej melodii. W obydwu przypadkach sens polityczny jest oczywisty. Część czwarta jest typową formą ronda.

III Kwartet smyczkowy powstał w 1947 roku w Paryżu. To jeden z najbardziej zrównoważonych wewnętrznie utworów G. Bacewicz, może najbliższy ideałowi sérénité, charakterystycznego dla duchowości romańskiej. W dziele tym, którego skrajne części eksponują ruch jako główną siłę kreacyjną, nigdy nie dochodzi do sytuacji ekstremalnych w sensie wyrazu, czy zastosowania środków technicznych. Żywioł ruchu jest tu poskromiony logiką powiązań motywicznych i rozwojem formy, skala napięć moderowana wewnętrznym porządkiem, regularnością przebiegu. W III Kwartecie ujawniona została jeszcze jedna cecha stylu kompozytorki tego okresu: przewaga struktur linearnych nad wertykalnymi: te ostatnie zaś, niepozbawione pewnej finezji harmonicznej, zdają się być jednak wynikiem współdziałania niezależnych linii melodycznych. III Kwartet smyczkowy, najważniejszy utwór 1947 roku dopełnia obraz rozkwitającej swą pełnią twórczości, jako dzieła mimo późniejszych, romantyczno-ekspresjonistycznych wychyleń integralnego, którego indywidualna parole jest łatwo rozpoznawalna. To pierwszy, z cyklu pięciu, dojrzałych kwartetów pochodzących z lat: 1947; 1951; 1955; 1960 i 1965, który, jak żaden inny utwór, stanowi punkt zwrotny w karierze kompozytorki. Jako całość utwory te nie mają sobie równych w polskiej muzyce XX wieku, będąc, po kwartetach Bartóka, istotnym elementem w rozwoju gatunku.