Październik

Karol Lipiński-Skrzypek, kompozytor i dyrygent. Urodzony 30 października 1790 w Radzyniu (Podlasie), zmarł 16 grudnia 1861 w Urłowie koło Lwowa.
Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku pięciu lat pod kierunkiem ojca. W 1799 wraz z rodziną przeniósł się do Lwowa. Tu grał jako koncertmistrz w prowadzonej przez ojca orkiestrze pałacowej hr. Adama Starzeńskiego. Dodatkowo zainteresował się wiolonczelą i równie szybko jak na skrzypcach zdobył umiejętność gry na tym instrumencie. W 1809 objął stanowisko koncertmistrza, a w 1811 został kapelmistrzem orkiestry teatru operowego. W 1814 wyjechał do Wiednia, gdzie spotkał się z Ludwikiem Spohrem, niemieckim skrzypkiem i kompozytorem. Za jego namową Lipiński zdecydował się na karierę skrzypka-wirtuoza, zrezygnował z dotychczasowej pracy w lwowskim teatrze i poświęcił się wyłącznie doskonaleniu techniki skrzypcowej oraz przygotowaniu repertuaru.
W 1817 Karol Lipiński wystąpił we Lwowie, a następnie wybrał się w podróż artystyczną przez Węgry i Chorwację do Włoch - koncertował w Wenecji, Mediolanie, Padwie, Weronie i Piacenzy. W Piacenzy w kwietniu 1818 dwukrotnie wystąpił wspólnie z Niccolo Paganinim. Podczas kilkuletniego tournée artystycznego koncertował we Lwowie, Kijowie, Krzemieńcu, Kamieńcu Podolskiego, Wilnie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Lipsku, Berlinie, Moskwie i Petersburgu, wszędzie zdobywając wielki aplauz. Na przełomie 1827-28 wystąpił z koncertami w Warszawie, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królestwa Polskiego, a w 1831 Dworu Carskiego. W Warszawie ponownie koncertował w maju 1829 podczas uroczystości koronacji cara Mikołaja I - wówczas to znów zagrał z Paganinim.
W 1830 Lipiński na trzy lata zawiesił działalność koncertową i poświęcił się dalszemu doskonaleniu gry. W następnych latach wznowił tournée artystyczne po całej Europie, grał w Lipsku, Frankfurcie nad Menem, Paryżu (gdzie w urządzeniu koncertu pomógł mu Fryderyk Chopin), Londynie, Manchesterze, Wrocławiu. Po występach w Wiedniu, jako dowód uznania dla mistrzowskiej gry, otrzymał tytuł honorowego obywatela tego miasta.
W 1839 osiadł na stałe w Dreźnie, gdzie przez dwadzieścia lat pełnił funkcję koncertmistrza orkiestry króla saskiego Fryderyka Augusta. Uczestniczył także w wielu koncertach symfonicznych i kameralnych (m.in. grał z Ferencem Lisztem), podróżował do Lwowa, Kijowa i Warszawy oraz zajmował się pracą pedagogiczną (w 1845 opiekował się 14-letnim Józsefem Joachimem, zaś w 1848 13-letnim Henrykiem Wieniawskim).
Od 1846 z powodu choroby reumatycznej zaczął ograniczać stopniowo działalność koncertową. W 1854, za wybitne zasługi dla dworu królewskiego, został odznaczony Rycerskim Orderem księcia Alberta. Po przejściu na emeryturę w 1861 przeniósł się do swojego majątku Urłów koło Lwowa. Tu zorganizował szkołę muzyczną dla uzdolnionych dzieci chłopskich.

Ważniejsze kompozycje:

•"Dwa polonezy" op. 1 na skrzypce i orkiestrę
•"Siciliano varié" op. 2 na kwartet smyczkowy
•"Symfonia Es-dur" op. 2 nr 1 (przed 1810)
•"Symfonia C-dur" op. 2 nr 2 (przed 1810)
•"Symfonia B-dur" op. 2 nr 3 (przed 1810)
•"Sonet" na orkiestrę (przed 1810)
•"Favorite-Mazurka" na orkiestrę (przed 1810)
•"Szlachta czynszowa czyli Kłótnia o wiatr", opera (1810-14)
•"Dwa kaprysy" op. 3 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wariacje G-dur" op. 4 na kwartet smyczkowy
•"Wariacje g-moll" op. 5 na skrzypce i orkiestrę
•"Trzy polonezy" op. 5 na fortepian
•"Polonez koncertowy" op. 6 na skrzypce i orkiestrę
•"Rondo alla Polacca E-dur" op. 7 na skrzypce i orkiestrę (przed 1817)
•'Trio na dwoje skrzypiec i wiolonczelę" op. 8 (1821)
•"Trzy polonezy" op. 9 na skrzypce i kwartet smyczkowy
•'Trzy kaprysy" op. 10 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wariacje na temat z opery 'Kopciuszek' Rossiniego" op. 11 na skrzypce i orkiestrę
•"Trio na dwoje skrzypiec i wiolonczelę A-dur" op. 12
•"Ronda alla Polacca" op. 13 na skrzypce i orkiestrę
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę fis-moll" op. 14 (1822)
•"Wariacje na temat z opery 'Pirat' Belliniego" op. 15 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Duet na temat z opery 'Il Crociati di Egitto' Meyerbeera" op. 16 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Rondo alla Polacca na temat pieśni polskich" op. 17 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Rondeau de concert" op. 18 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Wariacje na temat kawatiny z opery 'Cyrulik sewilski' Rossiniego" na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Souvenir de la mer Baltique, Divertissements" op. 19 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę D-dur 'Wojskowy'" op. 21 (ok. 1826)
•"Variations de bravoure sur une Romance militaire" op. 22 na skrzypce i orkiestrę
•"Fantaisie et variations op. 23 na motywach z opery 'Lunatyczka' Belliniego" na skrzypce i orkiestrę (ok. 1824)
•"Rodacy we Wszechnicy Wrocławskiej" na 4 głosy (1826)
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę e-moll" op. 24 (1830-33)
•"Adagio elegiaco" op. 25 na skrzypce i orkiestrę
•"Fantazja i wariacje na motywach z opery 'Hugenoci' Meyerbeera" op. 26 na skrzypce i orkiestrę
•"Trzy kaprysy" op. 27 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wielka fantazja na motywach z opery 'Purytanie' Belliniego" op. 28 na skrzypce i orkiestrę
•"Polonoise guerriére" op. 29 na orkiestrę (1837)
•"Trzy kaprysy" op. 29 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Fantazja na temat z opery 'Ernani' Verdiego" op. 30 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo (ok. 1845)
•"Fantazja na temat arii neapolitańskich" op. 31 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę A-dur" op. 32 (1844)
•'Fantazja na motywach z opery 'Krakowiacy i Górale' Stefaniego" op. 33 na skrzypce i orkiestrę (przed 1826)
•"Impromptus" op. 34 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo (ok. 1842r)

Karol Józef Lipiński (ur. 30 października 1790 w Radzyniu Podlaskim na Lubelszczyźnie, zm. 16 grudnia 1861 w Urłowie) - polski skrzypek, kompozytor i pedagog.
Od wczesnego dzieciństwa zdradzał wybitne zdolności muzyczne. Gry na skrzypcach uczył się od piątego roku życia - początkowo od ojca Feliksa (1765-1847) (kapelmistrza orkiestry w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim koło Lublina).
Po przeniesieniu się Lipińskich w 1799 roku do Lwowa grał w orkiestrze prowadzonej przez ojca w domu Adama Starzeńskiego oraz w zespołach kameralnych. Pod koniec 1809 r. Lipiński został zaangażowany na stanowisko koncertmistrza orkiestry teatru niemieckiego we Lwowie ( Obowiązujący do 1842 roku przywilej teatralny obejmował tylko teatr niemiecki - polscy aktorzy działali wyłącznie na podstawie nie zawsze formalnych umów z przedsiębiorcami austriackimi). Po dwóch latach pracy w orkiestrze został jej kapelmistrzem. We Lwowie mieszkał przez 40 lat do 1839 r., pracując jako dyrygent, a potem dyrektor orkiestry. We Lwowie powstała zdecydowana większość jego kompozycji, m.in. symfonie, trzy koncerty skrzypcowe, kaprysy, polonezy.
Około 1810 roku powstały pierwsze autorskie utwory Lipińskiego: 3 symfonie Es-dur, B-dur, Uwertura D-dur. W 1812 roku odbył podróż do Warszawy, aby zapoznać się z pracą teatru operowego.
W roku 1814 wyjechał do Wiednia, aby poznać sławnego wówczas niemieckiego skrzypka-wirtuoza Ludwika Spohra. Po tym spotkaniu postanowił obrać karierę koncertującego skrzypka, zaś po powrocie do Lwowa porzucił pracę w teatrze i zajął się doskonaleniem gry na skrzypcach. Równocześnie tworzy i zajmuje się działalnością pedagogiczną.
Pod koniec października 1817 r. udaje się na koncerty do Włoch. Spotał się z Paganinim w 1818 r. (wspólnie koncertowali dwukrotnie 17 kwietnia i 24 maja 1818 r.).
W latach 1819-1824 koncertował w Kijowie, Krakowie, Poznaniu, Berlinie, Lipsku i Wrocławiu, Wilnie, Krzemieńcu i Kamieńcu Podolskim. W tym czasie powstały liczne jego utwory.
W 1823 r. koncertował w Kijowie wspólnie z Marią Szymanowską. Występował w Warszawie w grudniu 1827 i na początku 1828 r. dając sześć koncertów w Teatrze Narodowym, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królewsko-Polskiego.
W 1829 r. podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I, na które przybył również Paganini obaj artyści koncertowali wywołując w prasie warszawskiej gorącą polemikę na temat wyższości ich gry. Lipiński po powrocie z Warszawy zaniechał koncertowania i poświęcił się pracy kompozytorskiej. W 1834 r. rozpoczął występy z nowym repertuarem w Warszawie i Poznaniu, w 1835 roku udał się na półtoraroczną podróż artystyczna na Zachód. W Lipsku sprawował stanowisko koncertmistrza w słynnej orkiestrze Gewandhaus. Stamtąd udał się do Paryża. Koncertował niewiele z powodu długiej naprawy uszkodzonych skrzypiec. Z Paryża przeniósł się z koncertami do Anglii (Londyn, Manchester).
W latach 1837-1839 poczynił starania o stanowisko koncertmistrza kapeli króla saskiego w Dreźnie, które otrzymał w 1839 r. Niemal do ostatnich dni swego życia działalności jego związana była z tym miastem.
Współpracował z R. Wagnerem, przyjaźnił się z R. Schumannem. W Dreźnie powstały jego ostatnie utwory.Tutaj też rozwinął swoją działalność pedagogiczną kształcąc wielu skrzypków i opiekując się młodymi talentami (H. Wieniawski). Paganini zapytany, kto według niego jest najlepszym skrzypkiem na świecie odpowiedział: "Nie wiem kto jest najlepszy, ale Lipiński ma na pewno drugie miejsce".
Zmarł z powodu astmy.
Największe dzieła:
•Wariacje na tematy z opery "Kopciuszek" Rossiniego op. 10
•Rondo alla polacca op. 13
•I Koncert skrzypcowy fis-moll op. 14
•II Koncert skrzypcowy D-dur (Concerto militaire; Wojskowy) op. 21
•Variations de Bravoure op. 22
•Fantazja i wariacje na tematy z opery "Lunatyczka" Belliniego op. 23
•Fantazja na motywach opery "Krakowiacy i Górale" Stefaniego op. 33
•III Koncert skrzypcowy e-moll op.24
•IV Koncert skrzypcowy A-dur op.32