IV. Amor

"Obfitość muzyki skomponowanej w XX wieku oraz jej ogromne zróżnicowanie sprawiły, że okresowi temu poświęcone są dwie książki. Wytyczną dla pierwszej, a więc tego tomu, jest podstawowy poziom wiedzy wymaganej przy egzaminie maturalnym z historii muzyki (...). Argumentem przemawiającym na rzecz tak obszernego omówienia repertuary powstałego w minionym stuleciu była chęć przybliżenia do czytelników muzyki uważanej niekiedy za "trudną", "niezrozumiałą", a nawet "brzydką". Oczywiście, rodzi to pytanie: czy muzykę można "zrozumieć"? Otóż w pewien sposób można, a służy temu poznanie technik kompozytorskich, czyli zasad według których kompozytorzy "składają dźwięki" - jak pisze Gwizdalanka we wstępie "Od Autora". Prezentowany podręcznik zawiera liczne fotografie, przykłady muzyczne, fragmenty partytur, ilustracje, rysunki, diagramy wykresy, które z pewnością przybliżą uczniom zagadnienia związane z muzyką XX wieku.

Dwie idee kierunkowe przenikają świadomość twórczą Pendereckiego, który daje im wyraz w swojej poetyce - tak tej eksplikowanej z uniwersyteckich katedr, jak i tej stosowanej w kompozytorskiej praktyce. Pierwsza dotyczy języka i można ją streścić jako: potrzeba syntezy. Syntezy języków wielu, dawnych i nowych, choćby najbardziej dziwiących się sobie. (...) Druga z idei kierunkowych otrzymała postać metafory. Penderecki znalazł dla niej formułę biblijną: arka. Jeśli świata sztuki nie można uzdrowić, zawrócić z drogi prowadzącej ku samozniszczeniu, to trzeba chociaż ocalić to, co posiada on najcenniejszego. Przenieść z dawnego millenium - w nowe - wartości trwałe, niezniszczalne. Kompozytor jest w tym konsekwentny, a w przedstawianiu problemu obrazowy: „Już od dawna myślę o potopie i konieczności zbudowania arki”.