Strój tradycyjny

Utwór na obój z akompaniamentem harfy lub fortepianu polskiego, współczesnego kompozytora. Władysław Walentynowicz urodził się w 1902 r. zmarł w 1999 r. Był kompozytorem, pianistą, pedagogiem. W latach 1922-23 uczył się w szkole muzycznej w Moskwie pod kierunkiem Heleny Gniesiny (fortepian), Aleksandra Greczaninowa (solfeż) i Reinholda Gliera (harmonia). Od 1923 roku studiował w Konserwatorium Warszawskim w klasie fortepianu Antoniego Dobkiewicza, Józefa Sikorskiego. Dyplom uzyskał w 1930 roku. W latach powojennych był jednym z głównych organizatorów szkolnictwa muzycznego na Wybrzeżu, założycielem Gdańskiego Instytutu Muzycznego, który przyczynił się do powstania Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej w Sopocie w roku 1947. W latach 1951-1952 był rektorem uczelni, a od 1952 do 1972r. dziekanem Wydziału Instrumentalnego. Był również wieloletnim prezesem Stowarzyszenia Polskich Artystów Muzyków i współzałożycielem Związku Kompozytorów Polskich na Wybrzeżu w 1963 roku.
Dorobek twórczy Walentynowicza obejmuje ponad 130 utworów. Są to kompozycje symfoniczne, utwory na instrumenty solowe z orkiestrą, utwory kameralne, utwory na instrument solowy i fortepian, utwory na fortepian solo, pieśni, utwory dla dzieci i młodzieży, muzyka teatralna, symfoniczne utwory rozrywkowe i piosenki. W twórczości Walentynowicza dominują formy klasyczne, gatunki koncertujące - koncerty, concerina: znaczącą rolę odgrywają utwory pedagogiczne. Styl muzyczny Walentynowicza cechuje tradycyjny język dźwiękowy, lapidarność wypowiedzi, jasność formy opartej głównie na szeregowaniu odcinków, wyrazisty, motoryczny tok narracji muzycznej. Jest to neoklasyczny język muzyczny wzbogacony elementami nastrojowymi, romantyzującymi. Partia oboju dla instrumentalistów średniozaawansowanych, akompaniament harfy lub fortepianu dla wprawnego akompaniatora. Utwór w tempie wolny o charakterze cantyleny.

DREI NACHTLIEDER, wbrew tytułowi, to utwór jednoczęściowy, w którym można wyróżnić trzy większe ogniwa, przebiegające attacca. Pisząc go, zamierzałem nawiązać do tradycji nokturnu, gatunku utożsamianego głównie z muzyką romantyczną. Nie chciałem jednak nazywać utworu nokturnem, aby uniknąć jednoznacznych skojarzeń. Całość trwa circa 10-12 minut, przebiega w tempie na ogół wolnym umiarkowanym. Zależało mi na wyzyskaniu możliwości barwowych fortepianu, eksplorowanego jednak w sposób tradycyjny, wyłącznie za pomocą klawiatury. Stąd wykorzystanie pełnej skali instrumentu, stosowanie brzmień hybrydowych, np. oktaw kontaminowanych sekundą czy bitonalnych struktur akordowych. Starałem się jednak unikać typowo pianistycznych rozwiązań na rzecz poszukiwania barw i brzmień, bedących często wynikiem połączenia tonalnej i nietonalnej stylistyki. Chciałem uzyskać w ten sposób nastrój skupienia, zamyślenia, głębi, swoistego smutku, to znów dramatyzmu (w miejscach forte). Służą temu liczne skoki, szerokie interwały, kontrasty dynamiczne oraz repetycje określonych struktur, co zbliża utwór miejscami do narracji minimalistycznej. Dominuje myślenie wertykalne, podporządkowane harmonice. Głównym celem jest jednak pogłębienie wyrazu muzycznego, nie zaś popis wirtuozowski w tradycyjnym znaczeniu tego pojęcia.
KLASTERIANA. W tym jednoczęściowym utworze (czas trwania circa 10 minut) pragnąłem wydobyć sonorystyczne możliwości fortepianu, wynikające z użycia wyłącznie różnego rodzaju klasterów. Nie sięgnąłem jednak po sonoryzm totalny, który często wiązał się z notacją beztaktową i fascynacją samym brzmieniem, kojarzonym nierzadko z poszukiwaniem awangardowych jakości kolorystycznych (jak np. gra na strunach, uderzenia w pudło rezonansowe czy preparacja fortepianu). Starałem się zbudować dramaturgię przebiegu i uzyskać siłę wyrazową, stosując w tym celu wyłącznie wspóbrzmienia klasterowe - stąd tytuł utworu. Są to współbrzmienia od kilku dźwięków do wielodźwięków, czasem klastery tzw. ażurowe, klastery chromatyczne i diatoniczne, oparte na skalach modalnych, klastery na białych i czarnych klawiszach oraz ich modyfikacje (np. tremolada, glissanda). Tu, podobnie jak w Drei Nachtlieder, wykorzystuję pełną skalę fortepianu i związane z tym możliwości dźwiękowe, fakturalne i kolorystyczne. Istotne znaczenie przywiązuję do stałej rytmiki, silnie kontrastowanej dynamiki i artykulacji. Powtarzalność i repetycyjność struktur zbliża tę kompozycję do estetyki minimal i repetitiv music. Tytuł może kojarzyć się z cyklem utorów fortepianowych Roberta Schumanna - Kreisleriana. Być może nieświadomie podjąłem dialog z tym dziełem, ale podobieństw (zwłaszcza stylistycznych) miedzy tymi utworami nie należy szukać zbyt głęboko i dosłownie.
Oba utwory napisałem w ramach Podyplomowych Studiów Kompozycji na Uniwersytecie Muzycznym Fryderyka Chopina w Warszawie, które odbywałem w latach 2012-2014 pod kierunkiem prof.zw.dr. hab. Mariana Borkowskiego, któremu w tym miejscu pragnę wyrazić najgłębsze podziękowania.
Autor- Marcin Tadeusz Łukaszewski