Uwertura Es

Opera „Marcinowa z Dunaju w Stambule w seraju” do libretta Wojciecha Pękalskiego, miała swoją premierę w Warszawie w Teatrze Narodowym 20 III 1812. Ta trzyaktowa komedioopera nie miała wielkiego powodzenia. Zachowało się tylko jej libretto oraz rękopiśmienna uwertura, reszta zapisu nutowego opery zaginęła. Karol Kurpiński dużą wagę przywiązywał do samej uwertury, przyczyniając się do jej wydania w postaci wyciągu fortepianowego, opracowanego przez Walentego Kratzera. W 1998 krakowski kompozytor Tadeusz Machl opracował uwerturę na fortepian w układzie na cztery ręce i tę wersję prezentujemy w niniejszym wydaniu. Omawiana uwertura oparta jest na swobodnie potraktowanym schemacie formy sonatowej. Kompozytor operując środkami muzycznymi charakterystycznymi dla utworów Haydna i Mozarta, rozszerza je poprzez wprowadzenie tematu polskiego tańca mazura.

„Dwuaktowa opera „Nagroda, czyli Wskrzeszenie Królestwa Polskiego” do tekstu warszawskiego dramatopisarza, aktora, śpiewaka, reżysera i dyrektora Teatru Narodowego w Warszawie Ludwika Adama Dmuszewskiego, wykonana została w tymże teatrze 24 XII 1815 podczas koronacji w Warszawie cara Rosji Aleksandra I na króla Polski. Jej treść zawiera szereg akcentów panegirycznych pod adresem cara. Z opery tej ocalało tylko libretto oraz uwertura opracowana i wydana przez kompozytora w 1820 w wersji fortepianowej. Opracowanie to zamieścił Karol Kurpiński w dodatku muzycznym do założonego i redagowanego przez siebie pisma muzycznego „Tygodnik Muzyczny, wychodzącego w Warszawie w latach 1820-1821. W swej twórczości dążył Kurpiński do utrwalania narodowych cech ówczesnej muzyki polskiej. Między innymi wykorzystywał różne gatunki tańców ludowych. W uwerturze do opery Nagroda kompozytor wprowadził charakterystyczną rytmikę trzech tańców ludowych: poloneza, krakowiaka i mazura. Tańce te stanowią całe tworzywo muzyczne tej kompozycji.

Folklorystyczna trzyaktowa opera „Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale”, opatrzona ponadto podtytułem „zabawa dramatyczna ze śpiewem w trzech aktach”, powstała do libretta Jana Nepomucena Kamińskiego. Prapremiera tej opery odbyła się w Teatrze Narodowym w Warszawie 16 VI 1816. Operę tę nazwano w XIX wieku także „Nowymi Krakowiakami”, gdyż „Zabobon” Kurpińskiego jest przeróbką powstałej wcześniej czteroaktowej opery „Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale” Jana Stefaniego do tekstu Wojciecha Bogusławskiego (wystawionej 22 lata wcześniej w 1794 w Teatrze Narodowym w Warszawie). Autor libretta do opery „Zabobon” Kurpińskiego zachował tematyczną podstawę libretta Bogusławskiego skracając zarazem sztukę do trzech aktów. Opera Kurpińskiego zyskała ogromną popularność i wnet odsunęła na dalszy plan swój pierwowzór. „Zabobon” stał się kluczową pozycją w procesie folkloryzacji polskiej muzyki operowej w I połowie XIX wieku, a zarazem najbardziej narodowym dziełem Kurpińskiego.