Włosi w kapeli królewskiej polskich Wazów
Szweykowski Zygmunt, Szweykowska Anna

cena 20,55 zł.

nuty.pl

Monografia kapeli Wazów dotąd jednak nie powstała. Zasadniczą trudnością, zniechęcającą do podjęcia tego zadania, są olbrzymie luki w źródłach. Skazuje to na ciągłe snucie supozycji, które by umożliwiły uzyskanie mniej więcej ciągłej historii tej kapeli. Przy całej ostrożności nieuniknione są tu błędy, zniekształcające obraz. Poliński wprowadzał owe dowolności, które niestety we­szły w obieg i bywają powodem poważnych nieporozumień. Dziś już można i trzeba je eliminować, ale pytań, na które nie mamy odpowiedzi, pozostaje jeszcze wiele. W obecnym szkicu podjęliśmy próbę ukazania nie całej kapeli królewskiej za panowania Wazów, lecz tylko tej jej części, którą stanowiła grupa muzyków - Włochów. Jak przedstawimy niżej, Zygmunt III przesądził o dominacji Włochów w swym zespole, dlatego wydaje się celowe rozpoczęcie rewizji badań nad muzyką królewską od możliwie dokładnego ustalenia danych odnoszących się do tej dominującej grupy. Mamy nadzieję, że uporządkowanie faktów, którego obecnie dokonujemy, znacznie ułatwi dalsze badania. [Fragment wstępu A. Szweykowskiej]. Praca niniejsza jest próbą naświetlenia relacji pomiędzy twórczością kompozytorów polskich i muzyków włoskich, z którymi kompozytorzy ci mieli bezpośredni kontakt w kapeli królewskiej - i to naświetlenia tylko w zakresie wybranych zagadnień. Na pogłębione badania czekają jeszcze przede wszystkim trzy problemy bardzo istotne dla rozwoju całej muzyki polskiej w XVII wieku. Pierwszym z nich jest sztuka kontrapunktu i proces jej przekształcania się z kontrapunktu renesansowego w nowszy, uproszczony kontrapunkt, właściwy dla seconda pratica. Jest to zagadnienie wielkiej wagi, dotyczące istotnego elementu techniki kompozytorskiej. Drugi istotny problem, to przemiana struktury melodycznej utworów, ewolucja, jaką przeszła melodyka od jej koncepcji renesansowej, ściśle kontrapunktycznej, do melodyki właściwej dla seconda pratica i do melodyki recytatywnej. Wnikliwego studium melodyki wymagają zarówno utwory komponowane w konwencjach seconda pratica, jak i komponowanych w konwencjach prima pratica. Można nawet twierdzić, że zwłaszcza melodyka tej ostatniej wymaga drobiazgowych badań. Trzecim wreszcie podstawowym problemem, który nie został przedstawiony w niniejszej książce, jest problem tonalności, a właściwie modalności, w różnych jej aspektach - przede wszystkim sam sposób użycia modalności przez kompozytorów polskich, próby eksperymentowania na tym polu. Nie mniej ważnym aspektem jest proces jej przekształcania, ewolucji w kierunku wykształcania się tonalności. W naszych rozważaniach ograniczamy się do przedstawienia zjawisk szczególnie uderzających we wczesnym baroku: nowego kształtowania wzajemnych relacji grup dźwiękowych zarówno w utworach monumentalnych, jak w małogłosie, rozwój monodii, a także instrumentalnej podstawy basowej utworu. Sądzimy, że język muzyczny, jakim posługiwano się w Rzeczpospolitej w tych zakresach, ukaże wyraźnie jej miejsce na muzycznej mapie ówczesnej Europy. [Fragment wstępu Z. M. Szweykowskiego]