Utwory fantastyczne op. 12 na fortepian
Schumann Robert

Skomponowane wiosną 1837, chyba nie są jedynie - jak pisze Schumann do Anny Robinii Laidlew, młodej szkockiej artystki - jej dźwiękowym wspomnieniem. Nawet gdyby pominąć kontrastowość ośmiu tytułów - nadanych utworom z pewnością ex post - trudno byłoby ułożyć je w sensownie spójny cykl. "Wieczorem" - to jednolity w nastroju śpiew liryczny. "Wzlot", mistrzowskie rondo (gdy chodzi o formę), pełne zniewalającej, młodzieńczej świeżości, jak zresztą większość utworów Schumanna z tego czasu. "Dlaczego?" przynosi uśpiewnioną intonację zdania pytającego. "Dziwadła" pojawiają się na prawach kontrastu. "Nocą", fragment cyklu przez Schumanna szczególnie ulubiony; po napisaniu kompozytor odkrywa jego związek z historią Hero i Leandra... "Bajka" nosi charakter żartobliwy. "Majaki senne" są bliskie etiudzie. W utworze ostatnim, "Skończona pieśń", pogrąża się Schumann w głębokiej symbolice: "na koniec więc, mówi, wszystko zdaje się znajdować swoje rozwiązanie w momencie beztroskiego wesela; lecz ponownie wraca cierpienie; dźwięki weselne i żałobne przenikają się wzajem". W cyklu "Utworów fantastycznych" (być może w ogóle w utworach tego czasu?) bardzo silnie stapia się to, co pochodzi ze świata literackiej wyobraźni z refleksem przeżyć osobistych, by przyjąć kształt muzyczny, nowy, samoistny.