Kaprys Es

"Można zjawisko, któremu na imię Penderecki nazywać wielorako. I tak też się działo od samego początku i dzieje nadal. Nadawane mu określenia rymują się ze sobą lub rozmijają się, stając przy tym na tym samym lub przeciwnym brzegu. Naprzeciw wyrazom podziwu stają więc anatemy, rzucane również przez tych, którzy wcześniej podziwiali. Bo droga twórcza autora Trenu, Pasji i Raju utraconego ma charakter ekspulsywny. Zmienia się, zaskakując spontanicznością i dynamizmem reakcji na świat i życie. Reakcji będących wyrazem osobowości obdarzonej nie tylko zdolnościami, ale i temperamentem twórczym, i charakterem osobistym o barwie i sile niepowtarzalnej. Nade wszystko - tej niosącej w sobie odwagę bycia sobą. W każdej sytuacji i naprzeciw każdej."
[Mieczysław Tomaszewski]

Karol Lipiński-Skrzypek, kompozytor i dyrygent. Urodzony 30 października 1790 w Radzyniu (Podlasie), zmarł 16 grudnia 1861 w Urłowie koło Lwowa.
Naukę gry na skrzypcach rozpoczął w wieku pięciu lat pod kierunkiem ojca. W 1799 wraz z rodziną przeniósł się do Lwowa. Tu grał jako koncertmistrz w prowadzonej przez ojca orkiestrze pałacowej hr. Adama Starzeńskiego. Dodatkowo zainteresował się wiolonczelą i równie szybko jak na skrzypcach zdobył umiejętność gry na tym instrumencie. W 1809 objął stanowisko koncertmistrza, a w 1811 został kapelmistrzem orkiestry teatru operowego. W 1814 wyjechał do Wiednia, gdzie spotkał się z Ludwikiem Spohrem, niemieckim skrzypkiem i kompozytorem. Za jego namową Lipiński zdecydował się na karierę skrzypka-wirtuoza, zrezygnował z dotychczasowej pracy w lwowskim teatrze i poświęcił się wyłącznie doskonaleniu techniki skrzypcowej oraz przygotowaniu repertuaru.
W 1817 Karol Lipiński wystąpił we Lwowie, a następnie wybrał się w podróż artystyczną przez Węgry i Chorwację do Włoch - koncertował w Wenecji, Mediolanie, Padwie, Weronie i Piacenzy. W Piacenzy w kwietniu 1818 dwukrotnie wystąpił wspólnie z Niccolo Paganinim. Podczas kilkuletniego tournée artystycznego koncertował we Lwowie, Kijowie, Krzemieńcu, Kamieńcu Podolskiego, Wilnie, Krakowie, Wrocławiu, Poznaniu, Lipsku, Berlinie, Moskwie i Petersburgu, wszędzie zdobywając wielki aplauz. Na przełomie 1827-28 wystąpił z koncertami w Warszawie, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królestwa Polskiego, a w 1831 Dworu Carskiego. W Warszawie ponownie koncertował w maju 1829 podczas uroczystości koronacji cara Mikołaja I - wówczas to znów zagrał z Paganinim.
W 1830 Lipiński na trzy lata zawiesił działalność koncertową i poświęcił się dalszemu doskonaleniu gry. W następnych latach wznowił tournée artystyczne po całej Europie, grał w Lipsku, Frankfurcie nad Menem, Paryżu (gdzie w urządzeniu koncertu pomógł mu Fryderyk Chopin), Londynie, Manchesterze, Wrocławiu. Po występach w Wiedniu, jako dowód uznania dla mistrzowskiej gry, otrzymał tytuł honorowego obywatela tego miasta.
W 1839 osiadł na stałe w Dreźnie, gdzie przez dwadzieścia lat pełnił funkcję koncertmistrza orkiestry króla saskiego Fryderyka Augusta. Uczestniczył także w wielu koncertach symfonicznych i kameralnych (m.in. grał z Ferencem Lisztem), podróżował do Lwowa, Kijowa i Warszawy oraz zajmował się pracą pedagogiczną (w 1845 opiekował się 14-letnim Józsefem Joachimem, zaś w 1848 13-letnim Henrykiem Wieniawskim).
Od 1846 z powodu choroby reumatycznej zaczął ograniczać stopniowo działalność koncertową. W 1854, za wybitne zasługi dla dworu królewskiego, został odznaczony Rycerskim Orderem księcia Alberta. Po przejściu na emeryturę w 1861 przeniósł się do swojego majątku Urłów koło Lwowa. Tu zorganizował szkołę muzyczną dla uzdolnionych dzieci chłopskich.

Ważniejsze kompozycje:

•"Dwa polonezy" op. 1 na skrzypce i orkiestrę
•"Siciliano varié" op. 2 na kwartet smyczkowy
•"Symfonia Es-dur" op. 2 nr 1 (przed 1810)
•"Symfonia C-dur" op. 2 nr 2 (przed 1810)
•"Symfonia B-dur" op. 2 nr 3 (przed 1810)
•"Sonet" na orkiestrę (przed 1810)
•"Favorite-Mazurka" na orkiestrę (przed 1810)
•"Szlachta czynszowa czyli Kłótnia o wiatr", opera (1810-14)
•"Dwa kaprysy" op. 3 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wariacje G-dur" op. 4 na kwartet smyczkowy
•"Wariacje g-moll" op. 5 na skrzypce i orkiestrę
•"Trzy polonezy" op. 5 na fortepian
•"Polonez koncertowy" op. 6 na skrzypce i orkiestrę
•"Rondo alla Polacca E-dur" op. 7 na skrzypce i orkiestrę (przed 1817)
•'Trio na dwoje skrzypiec i wiolonczelę" op. 8 (1821)
•"Trzy polonezy" op. 9 na skrzypce i kwartet smyczkowy
•'Trzy kaprysy" op. 10 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wariacje na temat z opery 'Kopciuszek' Rossiniego" op. 11 na skrzypce i orkiestrę
•"Trio na dwoje skrzypiec i wiolonczelę A-dur" op. 12
•"Ronda alla Polacca" op. 13 na skrzypce i orkiestrę
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę fis-moll" op. 14 (1822)
•"Wariacje na temat z opery 'Pirat' Belliniego" op. 15 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Duet na temat z opery 'Il Crociati di Egitto' Meyerbeera" op. 16 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Rondo alla Polacca na temat pieśni polskich" op. 17 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Rondeau de concert" op. 18 na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Wariacje na temat kawatiny z opery 'Cyrulik sewilski' Rossiniego" na skrzypce i orkiestrę (ok. 1820-24)
•"Souvenir de la mer Baltique, Divertissements" op. 19 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę D-dur 'Wojskowy'" op. 21 (ok. 1826)
•"Variations de bravoure sur une Romance militaire" op. 22 na skrzypce i orkiestrę
•"Fantaisie et variations op. 23 na motywach z opery 'Lunatyczka' Belliniego" na skrzypce i orkiestrę (ok. 1824)
•"Rodacy we Wszechnicy Wrocławskiej" na 4 głosy (1826)
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę e-moll" op. 24 (1830-33)
•"Adagio elegiaco" op. 25 na skrzypce i orkiestrę
•"Fantazja i wariacje na motywach z opery 'Hugenoci' Meyerbeera" op. 26 na skrzypce i orkiestrę
•"Trzy kaprysy" op. 27 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Wielka fantazja na motywach z opery 'Purytanie' Belliniego" op. 28 na skrzypce i orkiestrę
•"Polonoise guerriére" op. 29 na orkiestrę (1837)
•"Trzy kaprysy" op. 29 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Fantazja na temat z opery 'Ernani' Verdiego" op. 30 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo (ok. 1845)
•"Fantazja na temat arii neapolitańskich" op. 31 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo
•"Koncert na skrzypce i orkiestrę A-dur" op. 32 (1844)
•'Fantazja na motywach z opery 'Krakowiacy i Górale' Stefaniego" op. 33 na skrzypce i orkiestrę (przed 1826)
•"Impromptus" op. 34 na skrzypce i fortepian lub skrzypce solo (ok. 1842r)

Karol Józef Lipiński (ur. 30 października 1790 w Radzyniu Podlaskim na Lubelszczyźnie, zm. 16 grudnia 1861 w Urłowie) - polski skrzypek, kompozytor i pedagog.
Od wczesnego dzieciństwa zdradzał wybitne zdolności muzyczne. Gry na skrzypcach uczył się od piątego roku życia - początkowo od ojca Feliksa (1765-1847) (kapelmistrza orkiestry w majątku Potockich w Radzyniu Podlaskim koło Lublina).
Po przeniesieniu się Lipińskich w 1799 roku do Lwowa grał w orkiestrze prowadzonej przez ojca w domu Adama Starzeńskiego oraz w zespołach kameralnych. Pod koniec 1809 r. Lipiński został zaangażowany na stanowisko koncertmistrza orkiestry teatru niemieckiego we Lwowie ( Obowiązujący do 1842 roku przywilej teatralny obejmował tylko teatr niemiecki - polscy aktorzy działali wyłącznie na podstawie nie zawsze formalnych umów z przedsiębiorcami austriackimi). Po dwóch latach pracy w orkiestrze został jej kapelmistrzem. We Lwowie mieszkał przez 40 lat do 1839 r., pracując jako dyrygent, a potem dyrektor orkiestry. We Lwowie powstała zdecydowana większość jego kompozycji, m.in. symfonie, trzy koncerty skrzypcowe, kaprysy, polonezy.
Około 1810 roku powstały pierwsze autorskie utwory Lipińskiego: 3 symfonie Es-dur, B-dur, Uwertura D-dur. W 1812 roku odbył podróż do Warszawy, aby zapoznać się z pracą teatru operowego.
W roku 1814 wyjechał do Wiednia, aby poznać sławnego wówczas niemieckiego skrzypka-wirtuoza Ludwika Spohra. Po tym spotkaniu postanowił obrać karierę koncertującego skrzypka, zaś po powrocie do Lwowa porzucił pracę w teatrze i zajął się doskonaleniem gry na skrzypcach. Równocześnie tworzy i zajmuje się działalnością pedagogiczną.
Pod koniec października 1817 r. udaje się na koncerty do Włoch. Spotał się z Paganinim w 1818 r. (wspólnie koncertowali dwukrotnie 17 kwietnia i 24 maja 1818 r.).
W latach 1819-1824 koncertował w Kijowie, Krakowie, Poznaniu, Berlinie, Lipsku i Wrocławiu, Wilnie, Krzemieńcu i Kamieńcu Podolskim. W tym czasie powstały liczne jego utwory.
W 1823 r. koncertował w Kijowie wspólnie z Marią Szymanowską. Występował w Warszawie w grudniu 1827 i na początku 1828 r. dając sześć koncertów w Teatrze Narodowym, po których otrzymał nominację na pierwszego skrzypka Dworu Królewsko-Polskiego.
W 1829 r. podczas uroczystości koronacyjnych Mikołaja I, na które przybył również Paganini obaj artyści koncertowali wywołując w prasie warszawskiej gorącą polemikę na temat wyższości ich gry. Lipiński po powrocie z Warszawy zaniechał koncertowania i poświęcił się pracy kompozytorskiej. W 1834 r. rozpoczął występy z nowym repertuarem w Warszawie i Poznaniu, w 1835 roku udał się na półtoraroczną podróż artystyczna na Zachód. W Lipsku sprawował stanowisko koncertmistrza w słynnej orkiestrze Gewandhaus. Stamtąd udał się do Paryża. Koncertował niewiele z powodu długiej naprawy uszkodzonych skrzypiec. Z Paryża przeniósł się z koncertami do Anglii (Londyn, Manchester).
W latach 1837-1839 poczynił starania o stanowisko koncertmistrza kapeli króla saskiego w Dreźnie, które otrzymał w 1839 r. Niemal do ostatnich dni swego życia działalności jego związana była z tym miastem.
Współpracował z R. Wagnerem, przyjaźnił się z R. Schumannem. W Dreźnie powstały jego ostatnie utwory.Tutaj też rozwinął swoją działalność pedagogiczną kształcąc wielu skrzypków i opiekując się młodymi talentami (H. Wieniawski). Paganini zapytany, kto według niego jest najlepszym skrzypkiem na świecie odpowiedział: "Nie wiem kto jest najlepszy, ale Lipiński ma na pewno drugie miejsce".
Zmarł z powodu astmy.
Największe dzieła:
•Wariacje na tematy z opery "Kopciuszek" Rossiniego op. 10
•Rondo alla polacca op. 13
•I Koncert skrzypcowy fis-moll op. 14
•II Koncert skrzypcowy D-dur (Concerto militaire; Wojskowy) op. 21
•Variations de Bravoure op. 22
•Fantazja i wariacje na tematy z opery "Lunatyczka" Belliniego op. 23
•Fantazja na motywach opery "Krakowiacy i Górale" Stefaniego op. 33
•III Koncert skrzypcowy e-moll op.24
•IV Koncert skrzypcowy A-dur op.32