O nadziei

Niniejsza książka jest drugą częścią fundamentalnej monografii o życiu i twórczości Witolda Lutosławskiego (1913-1994). Całość składa się z dwóch woluminów a pierwsza część - zatytułowana Droga do dojrzałości - ukazała się w 2003 roku. Autorzy szczegółowo opisują biografię Lutosławskiego i przeprowadzają analizy wszystkich utworów powstałych po roku 1960. Monografia zawiera obszerny materiał ilustracyjny w postaci przykładów muzycznych i zdjęć. Publikacja tej książki o czołowej postaci polskiej muzyki drugiej połowy XX wieku znakomicie wpisuje się w Rok Witolda Lutosławskiego ogłoszony przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2004 roku.

"Można zjawisko, któremu na imię Penderecki nazywać wielorako. I tak też się działo od samego początku i dzieje nadal. Nadawane mu określenia rymują się ze sobą lub rozmijają się, stając przy tym na tym samym lub przeciwnym brzegu. Naprzeciw wyrazom podziwu stają więc anatemy, rzucane również przez tych, którzy wcześniej podziwiali. Bo droga twórcza autora Trenu, Pasji i Raju utraconego ma charakter ekspulsywny. Zmienia się, zaskakując spontanicznością i dynamizmem reakcji na świat i życie. Reakcji będących wyrazem osobowości obdarzonej nie tylko zdolnościami, ale i temperamentem twórczym, i charakterem osobistym o barwie i sile niepowtarzalnej. Nade wszystko - tej niosącej w sobie odwagę bycia sobą. W każdej sytuacji i naprzeciw każdej."
[Mieczysław Tomaszewski]

Dwie idee kierunkowe przenikają świadomość twórczą Pendereckiego, który daje im wyraz w swojej poetyce - tak tej eksplikowanej z uniwersyteckich katedr, jak i tej stosowanej w kompozytorskiej praktyce. Pierwsza dotyczy języka i można ją streścić jako: potrzeba syntezy. Syntezy języków wielu, dawnych i nowych, choćby najbardziej dziwiących się sobie. (...) Druga z idei kierunkowych otrzymała postać metafory. Penderecki znalazł dla niej formułę biblijną: arka. Jeśli świata sztuki nie można uzdrowić, zawrócić z drogi prowadzącej ku samozniszczeniu, to trzeba chociaż ocalić to, co posiada on najcenniejszego. Przenieść z dawnego millenium - w nowe - wartości trwałe, niezniszczalne. Kompozytor jest w tym konsekwentny, a w przedstawianiu problemu obrazowy: „Już od dawna myślę o potopie i konieczności zbudowania arki”.